برج‌بازی روی گسل
تهران قدش بلند شده، جاهایی از شهر آن‌قدر بلند شده که جلوی گذر نور، باد، هوای تازه و چشم‌اندازهای طبیعی تهران زیبا را در برابر دیگر بخش‌های پیرامون‌شان گرفته است. برج‌ها، مال‌ها و غول‌های تجاری جای تهرانی‌ها را تنگ کرده و نفس‌شان را بند آورده‌اند، این‌ها خودشان بالاترین ضریب عدم ایمنی و مخاطرات شهری را دارند و حتی به گفته مسئولان شهری، برخی از آنها روی گسل‌هایی حساس ساخته شده‌اند. بعد از آنکه پلاسکو، قدیمی‌ترین برج پرخاطره تهرانی‌ها، جلوی چشمشان آتش گرفت و ریخت، مردم و مسئولانی که مستقیما مسئول مجوزها و ایمنی ساختمان‌ها و برج‌های شهری هستند، یک سؤال مهم مقابل خود داشتند و آن اینکه خانه آنها چقدر امن است؟ دبیر شورای عالی شهرسازی و معماری ایران، پس از این حادثه، در اظهاراتی اعلام کرد: درباره برج‌های تهران آمار و اطلاعات دقیقی وجود ندارد و اگر در یکی از آنها بنا به هر دلیلی، اتفاقی مانند حادثه پلاسکو رخ دهد، به فاجعه‌ای در شهر تهران مبدل خواهد شد. او تأکید کرد که یکی از دلایل حادثه ساختمانی پلاسکو، اجرانکردن کامل قوانین و مقررات ملی و کنترل ساختمان در فرایند ساخت‌وسازها بود و متأسفانه در بسیاری از ساختمان‌های بلند و پرتراکم پایتخت نیز این مقررات ملی و کنترل ساختمان رعایت نشده و نمی‌شود. پس از اتفاقی که در پلاسکو رخ داد، جمع زیادی از مسئولان مرتبط و غیرمرتبط در شورا، شهرداری و وزارت راه‌و‌شهرسازی، درباره ایمن‌سازی ساختمان‌هایی با همان شرایط پلاسکو، مانند آلومینیوم و برج‌های مسکونی قدیمی و جدید در تهران صحبت کردند. حالا نزدیک به شش ماه از آن حادثه گذشته است و نه‌تنها همه پلاسکو را فراموش کرده‌اند، بلکه موضوع ایمن‌سازی برج‌ها، مال‌ها و مجتمع‌های چندمنظوره پرخطر در تهران هم فراموش شده است. حناچی که پیش‌تر اعلام کرده بود ۲۵۶ برج (ساختمان‌های ۱۱طبقه به بالا) در تهران وجود دارند که هیچ‌گونه اطلاعات و سابقه‌ای از آنها در شهرداری تهران موجود نیست و آبستن خطر هستند، به «شرق» اعلام کرد در فاصله سال‌های ٨٦ که طرح جامع تهران تصویب شد تا سال ٩٣ که شورای عالی شهرسازی جلوی مجوز بلندمرتبه‌سازی را گرفت، شهرداری تهران در اقدامی بی‌سابقه برای بیش از ٤٠٠ برج پروانه صادر کرده است. او می‌گوید: برای ما گزارش‌های اولیه تکان‌دهنده بوده است؛ وجود ١٠١ برج در حریم گسل‌های تهران و حدود ٢٥٠ برج در معابر کمتر از شش تا ٢٠ متر عرض که ماشین‌های آتش‌نشانی نمی‌توانند در زمان حادثه احتمالی در آنها خدمات بدهند. محمد سالاری در پاسخ به «شرق» درباره رفع و اصلاح این نگرانی‌ها و اینکه اقدامی در راستای شناسایی این موارد صورت گرفته است، گفت: تا جایی که می‌دانم، اقدامی صورت نگرفته است. این موضوع یکی از مهم‌ترین نکات فرایند تصمیم‌گیری در سال‌های گذشته بهویژه در چند سال اخیر درباره بلندمرتبه‌سازی و مجتمع‌های بزرگ‌مقیاس بوده است. طبق طرح جامع و تفصیلی چه درباره بلندمرتبه‌سازی و چه در زمینه مجتمع‌های بزرگ‌مقیاس، تکلیف شده است که شهرداری تهران ابتدا مطالعات همه‌جانبه مربوطه را انجام دهد و همه پیوست‌های لازم را تهیه کند و بعد در کمیسیون ماده پنج یا هر بخش دیگری تصویب شود. او می‌گوید اشکال اساسی این بوده که طرح تفصیلی را ابلاغ کرده‌اند و در آن، مجوزهای بلندمرتبه‌سازی و پهنه‌بندی‌هایی را برای اجرای پروژه‌های چندمنظوره قرار داده‌اند که تکالیف آنها انجام نشده است. سالاری تأکید دارد در این سال‌ها طرح تفصیلی نه‌تنها در هدایت و راهبری و ساماندهی و ارتقای کیفیت شهر تهران که هدفش بوده، تأثیری نداشت بلکه منجر به کاهش کیفیت زندگی هم شده است. رئیس کمیسیون شهرسازی و معماری شهر تهران با اشاره به تعریف پهنه‌های جدید در طرح جامع و تفصیلی، مطابق با آنچه نظر شهرداری تهران بوده است، گفت: بهویژه در پهنه S که شامل بلندمرتبه‌سازی‌ها و مجتمع‌های بزرگ‌مقیاس مثل مال‌ها می‌شود، به هیچ عنوان تکالیفشان انجام نشده که این تعداد پروانه را صادر کرده‌اند و در این سال‌ها به صورت موردی اقدام کردند و در شورای عالی منطقه و یا در نهایت در کمیسیون ماده پنج با رویکرد درآمدزایی تصمیم گرفتند. حرف ما این است اگر پیوست‌های مطالعاتی انجام می‌شد، بسیاری از این برج‌ها، مال‌ها و مگامال‌ها مجوز نمی‌گرفتند یا حداقل با این میزان کاربری به آنها مجوز نمی‌دادند. سالاری می‌گوید همین که فعلا شورای عالی شهرسازی جلوی بلندمرتبه‌سازی‌ها و صدور مجوز جدید را گرفته، اتفاق خوبی است؛ هرچند این بلندمرتبه‌سازی درباره ساختمان‌های ١٢طبقه به بالاست و هنوز برای کمتر از این توقفی نداریم. مسئله مهم و نگران‌کننده، درباره مال‌ها و مگامال‌ها است که صدور پروانه و مجوز برای آنها متوقف نشده است. او می‌گوید این‌قدر برای این مجموعه‌های بزرگ‌مقیاس در شمال تهران مجوز داده‌اند که دیگر جاذبه‌ای در شمال تهران ندارند و به همین دلیل در مناطق دیگر تهران دوباره در حال شکل‌گیری هستند. این عضو شورای شهر تهران در دوره چهارم که در دوره پنجم نیز جزء منتخبان شهر تهران است، با اشاره به اینکه بسیاری از مجوزهای مربوط به برج‌ها و مجتمع‌های بزرگ‌مقیاس هنوز اجرائی نشده‌اند، گفت: می‌توانیم در دوره جدید مدیریت شهری کمیته‌ای متشکل از شورا و شورای عالی شهرسازی و معماری تشکیل دهیم تا درباره این مجوزها و شرایطی که دارند، بررسی کرده و در صورت لزوم، تجدید نظر شود. این را که چه تعدادی هستند و چه شرایطی دارند، نمی‌دانیم و این اتفاق خوبی نیست که باید هر چه زودتر اصلاح شود. پیروز حناچی، دبیر شورای‌عالی ترافیک کشور، بارها درباره نگرانی‌های بسیاری که در منطقه ٢٢ تهران وجود دارد، صحبت کرده است. او معتقد است کل منطقه ٢٢ اشکالات اساسی دارد و برج‌هایی که امروز به شکل عارضه‌هایی ناهماهنگ بیرون زده، شکل آشکار اشکالات این منطقه است و باید درباره بسیاری از اشکالات ساختاری این منطقه بررسی‌های جدید صورت گیرد. او به‌عنوان نمونه به پروژه‌های بزرگ‌مقیاس جدید و در‌حال‌ساخت در این منطقه اشاره کرد و به «شرق» گفت: علاوه بر پروژه نیمه‌کاره هزار‌و‌یک شب در انتهای اتوبان همت، پروژه تجاری ایران‌مال با مشخصاتی عظیم در این محدوده در حال ساخت است که نگرانی‌های زیادی دارد. او می‌گوید این پروژه کلان نه‌تنها مردم تهران بلکه مردم ایران را به محدوده غرب تهران جذب می‌کند؛ در‌حالی‌که اتوبان کرج و اتوبان‌های اطراف این مجموعه بزرگ در بیشتر ساعات بهویژه ساعات پیک ترافیک همین حالا قفل هستند و مشخص نیست با بهره‌برداری از این مجموعه چه بار ترافیکی به این منطقه و غرب تهران که خروجی مهمی است، تحمیل شود. پروژه‌ای که حناچی از آن صحبت می‌کند و به ایران‌مال معروف شده است، بیش از یک‌میلیون‌و ۷۰۰ هزار مترمربع مساحت دارد و روی دست همه مراکز تجاری و مال‌ها و مگامال‌های داخل شهر تهران خواهد زد؛ در‌حالی‌که مشخص نیست مجوزهای چنین پروژه عظیمی چه زمان و از کجا صادر شده است. پیش‌تر درباره ناامنی و مشکلات محله‌ای و منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای که مجتمع‌های تجاری بزرگ‌مقیاس در مناطق حساس و مهم تهران داشته‌اند بارها تذکر داده شده و گزارش‌های زیادی نوشته شده است؛ اما این روند به شکلی کور و منفعت‌جویانه از سوی شهرداری تهران و سرمایه‌گذاران ادامه دارد و گویا قرار نیست پایانی برای آنها وجود داشته باشد. استاندار تهران در گفت‌وگویی که پیش‌از‌این با «شرق» داشت، درباره محدودیت‌هایی که مجموعه تجاری پالادیوم در شمال تهران ایجاد کرده است، تذکر داده و اعلام نگرانی کرده بود. به گزارش «شرق»، موضوع پیگیری و توقف مجوزهایی که کمیسیون ماده پنج در سال‌های گذشته تاکنون صادر کرده است، بارها صحبت و نقد شده است. بسیاری از پروژه‌هایی که حادثه و تبعات منفی برای شهر قبل و بعد از اجرا داشته‌اند، نتیجه تصمیمات اشتباه کمیسیون ماده پنج بوده است؛ تصمیماتی که گاه به واسطه ورود یکی از مسئولان یا رسانه‌ای‌شدن موضوع جلوی آنها گرفته شده؛ مانند مصوبه پروژه‌ای تجاری که در پروژه مترو ونک- تجریش پیش‌بینی شده بود و در بسیاری از موارد هم توقفی نداشته‌اند و تا انتها کارشان را پیش بردند. مسئله اینجاست که روند بلندمرتبه‌سازی‌ها و مجتمع‌های بزرگ‌مقیاس در تهران البته با تخلفاتی بالادستی از زوایا و مراجع مختلفی صورت می‌گیرد یا در هر دوره‌ای شکلی جدید پیدا می‌کند و نمی‌توان این روند پنهانی را رصد کرد و جلوی آن را گرفت. این‌گونه است که یکباره گوشه‌ای از تهران یک گود بزرگ ایجاد می‌شود و خیلی زود ستون‌هایی بلند به آسمان می‌رود و برجی سبز می‌شود. شهردار تهران که در ١٢ سال گذشته به تهیه و اجرای طرح جامع و تفصیلی در شهر تهران افتخار کرده است؛ تا نیمه مرداد دیگر مسئولیتی در مدیریت شهری نخواهد داشت و تهران با مجوزهای داده‌شده و حقوق مکتسبه‌ای که یک طرف آن سرمایه‌داران شهر تهران هستند و البته برج‌ها و مجتمع‌هایی که هرکدام می‌توانند آبستن حادثه‌ای باشند، تنها می‌ماند. شاید این گزارش بهانه‌ای برای یادآوری از حادثه فروریزش ساختمان پلاسکو و آنچه در آن مغفول و مبهم ماند، هم باشد. شاید برای آینده خود و خانواده‌هایمان و شهرمان لازم است به یاد بیاوریم که پس از اعلام گزارش نهایی هیئت ویژه گزارش ملی بررسی حادثه پلاسکو که رئیس‌جمهور تعیین کرده بود، این گزارش برای دولت ارسال شد؛ اما از آن زمان تاکنون دولت هیچ پاسخ یا پیگیری و اعلام نظری نداشته است. از آن زمان به بعد درباره آمادگی برج‌ها و ساختمان‌های بلند و مجتمع‌های تجاری بزرگ‌مقیاس تهران در مقابل حوادثی نظیر آتش‌سوزی دیگر صحبت و پیگیری نشد. دوره کوتاه قبل و بعد از انتخابات و حواشی آن در شهرداری تهران و دولت گذشته است و خوب است که هرکدام از این دو یعنی مدیریت شهری فعلی و دولت یازدهم تا نیمه مرداد که وقت رفتن و تغییر و شروع مجددشان است، درباره این موضوع پاسخ و پیگیری مناسبی داشته باشند.
|
